Etkin Pişmanlık Nedir?

Etkin pişmanlık nedir? Etkin Pişmanlık, bir insanın işlemiş olduğu suçtan bir süre sonra kendi hür iradesi ile pişman olması durumudur. Suçlu kişi işlemiş olduğu suçun ortaya çıkardığı olumsuzlukları giderdiği veya yargılama sürecine katkıda bulunduğu takdirde pişmanlığını ortaya koyar.

Etkin pişmanlık Türk Ceza Kanunu’nun 168. maddesinde düzenlenmiştir. Bir başka deyişle, cezanın tamamen ortadan kaldırılması veya söz konusu cezada indirim yapılmasını öngören düzenlemeler bu maddede kendisine yer bulmaktadır.

Etkin Pişmanlık ve Gönüllü Vazgeçme Arasındaki Fark Nedir?

Etkin pişmanlık, her suç tipine uygun değildir. Yani her suçlunun etkin pişmanlıktan yararlanması mümkün değildir. TCK ile belirlenmiş suçları işleyen kişiler etkin pişmanlıktan faydalanabilmektedir.

Etkin pişmanlık suçun işlenmesinden sonra ortaya çıkan yasal bir haktır ancak gönüllü vazgeçme suçun tamamalanmasına kadar olan sürede orataya çıkar. Gönüllü vazgeçme ile etkin pişmanlık arasındaki farkı bir örnekle açıklamak mümkündür. Kişi: herhangi bir suçu işlemekten kendi hür iradesiyle vazgeçerse veya kendi isteğiyle söz konusu suçun önlenmesine engel olursa gönüllü vazgeçme kurumundan yararlanır. Ancak, etkin pişmanlık; yalnızca tamamlanmış bir suçun ardından ortaya çıkan bir kavramdır. Gönüllü vazgeçme, kasten işlenebilen tüm suçlar için geçerlidir. Fakat etkin pişmanlık ise yukarıda da belirttiğimiz gibi sadece belirli suçlar için geçerlidir.

Etkin Pişmanlıktan Nasıl Faydalanılır?

Etkin pişmanlık; ceza indiriminden faydalanmak isteyen suçlular için önemli bir fırsattır. Fakat, TCK m.168/1 kapsamındaki suçların tamamlanmasının ardından etkin pişmanlık hükümleri devreye girer. Bir başka deyişle, suçu işleyen, azmettiren ve yardım eden kişi veya kişiler; pişmanlık gösterdikleri ve mağdurun zararını karşılamaları durumunda etkin pişmanlıktan yararlanabilirler.

Etkin pişmanlık şartları olaylara ve tercihlere göre farklılık gösterir. Birden çok kişinin işlediği suçlarda yalnızca bir kişinin mağdurun zararını karşılama niyeti varsa yalnızca zararı karşılayan kişi etkin pişmanlıktan faydalanabilir. Bu durumda, suçu beraber işlediği diğer kişilerin faydalanması mümkün olmaz. Ayrıca, bazı durumlarda, mağdurun zararının yalnızca belirli bir kısmı giderilebilir. Bu gibi hallerde, kişi veya kişilerin cezasında indirim yapılıp yapılmayacağına karar verilmesinde ayrıca mağdurun bu hususta rızası aranır.

Etkin Pişmanlık Hangi Suçlarda Uygulanır?

Etkin pişmanlık ve ceza indiriminin hangi suçlar için geçerli olacağı TCK’ya göre belirlenmiştir. Buna göre;

• Hırsızlık
• Güveni kötüye kullanma
• Yağma
• Mala zarar verme
• Hileli ve taksirli iflas
• Dolandırıcılık
• Uyuşturucu ve uyarıcı madde ticareti
• Zimmet gibi suçlar söz konusu olduğunda kişinin etkin pişmanlıktan faydalanması mümkün hale gelir ve kanundaki diğer şartların mevcut olması halinde  ceza indirimi söz konusu olabilir.

Etkin Pişmanlıkta Ne Kadar İndirim Alınır?

Etkin pişmanlık ve ceza indirimi konusunu etkileyen hususlar söz konusu pişmanlığın ne zaman gerçekleştiği ve etkin pişmanlığın uygulanacağı suç vasfıdır. Etkin pişmanlığın gerçekleştiği zamana göre cezada yapılacak indirim de farklılık gösterir.

• Hırsızlık, mala zarar verme, güveni kötüye kullanma, dolandırıcılık, hileli iflas, taksirli iflas suçları vb suçlar söz konusu ise suç tamamlandıktan sonra ve fakat bu nedenle hakkında kovuşturma başlamadan önce, failin, azmettirenin veya yardım edenin bizzat pişmanlık göstererek mağdurun uğradığı zararı aynen geri verme veya tazmin suretiyle tamamen gidermesi halinde, verilecek ceza üçte ikisine kadar indirilir.
• Etkin pişmanlığın kovuşturma başladıktan sonra ve fakat hüküm verilmeden önce gösterilmesi halinde, verilecek cezan yarısına kadarı indirilir.
• Yağma suçundan dolayı etkin pişmanlık gösteren kişiye verilecek ceza, kovuşturma başlamadan önce etkin pişmanlıktan yararlanılmışsa yarısına, kovuşturma başladıktan sonra yararlanılmışsa üçte birine kadarı indirilir.
• Karşılıksız yararlanma suçunda, fail, azmettiren veya yardım edenin pişmanlık göstererek mağdurun, kamunun veya özel hukuk tüzel kişisinin uğradığı zararı, soruşturma tamamlanmadan önce tamamen tazmin etmesi halinde kamu davası açılmaz; zararın hüküm verilinceye kadar tamamen tazmin edilmesi halinde ise, verilecek ceza üçte birine kadar indirilir. Ancak kişi, bu fıkra hükmünden iki defadan fazla yararlanamaz.
• Uyuşturucu madde suçlarında ise TCK madde 192’deki indirim oranları uygulanır.

Etkin Pişmanlığın Unsurları

1- Fiile İlişkin Şartlar

– Tamamlanmış Bir Suç Olmalı

Suçların tamanlanma anı her suç için farklılık göstermekte. Etkin pişmanlık, suçun bütün unsurlarıyla tamamlanması ve sonucun meydana gelmesinden sonra söz konusu olur.

– Tamamlanmış Suça İlişkin Etkin Pişmanlık Hükmü Düzenlenmiş Olmalıdır

İlgili suça ilişkin kanunda bir düzenleme olmalıdır. Kanunda düzenleme yoksa etkin pişmanlıktan yararlanılamaz.

2- Faile İlişkin Şartlar

-Fail Bizzat Pişmanlık Göstermelidir

Etkin pişmanlıktan yararlanılabilmesi için failin pişmanlık gösteren eylemi bizzat gerçekleştirmesi gerekir. Örnek verecek olursa; hırsızlık suçunda çalınan malın iadesi fail tarafında değil de, failin bir yakını tarafından gerçekleştirilirse fail etkin pişmanlıktan yararlanamaz.

İade ve tazminin zorla yaptırılması, zararın failin rızası veya haberi olmadan üçüncü kişilerce giderilmesi, eşyanın failin yakalanmamak için kaçarken atması sonucu veya kaçarken yakalanan failin üzerinde ele geçirilmiş olması gibi durumlarda, fail etkin pişmanlıktan yararlanamayacaktır.

Buna karşın, etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanabilmesi için mağdurun uğradığı zararın aynen geri verme veya tazmin suretiyle tamamen gidermesi şartı mutlaka sözle ifade etmesi zorunluluğu yoktur, davranışlarıyla da ifade etmesi olaya bağlı olmak değişmek şartıyla mümkün olacaktır.

– Failin Pişmanlığı Etkin (Aktif) Olmalıdır

Failin etkin pişmanlıktan yararlanması için göstermesi gereken aktif tutum; suçla mücadelede etkin işbirliği sağlama, bilgi vererek suçun aydınlatılmasına katkı sağlama, örgütlü suçlulukla mücadeleye katkı sağlama, failin hukuka aykırı duruma son vermesi, iade veya tazmin olarak etkin pişmanlık, resmi makamlara başvurarak tedavi ettirilmeyi isteme şeklinde olabilir.

– Fail Suçun Tamamlanmasından Sonra Pişmanlık Göstermelidir

Tamamlanmamış suçlarda etkin pişmanlık hükümleri uygulanmaz.

– Pişmanlık Kanunda Öngörülen Zamanda Gösterilmiş Olmalıdır

Etkin pişmanlık; suçun tamamlanmasından sonraki aşamada; soruşturma başlamadan önce, soruşturma evresinde, kovuşturma evresinde hüküm verilmeden önce, kovuşturma evresinde hüküm verildikten sonra hatta ve hatta kovuşturma evesi tamamlandıktan sonra da söz konusu olabilir.

Etkin Pişmanlık Nedir, Nasıl Uygulanır?

Etkin pişmanlık, kişinin işlediği suçtan dolayı özgür iradesiyle sonradan pişman olması, suç teşkil eden fiilin meydana getirdiği olumsuzlukları gidermesi ve ceza adaletine olumlu davranışlarıyla katkı sunması halinde atıfet hükümlerinin uygulanmasını sağlayan bir ceza hukuku kurumudur.

Etkin pişmanlığa sonuç bağlanan kimi suçlarda failin bu durumu bu cezai sorumluluğu tamamen ortadan kaldırırken kimi suçlarda ise sadece ceza sorumluluğunu azaltan bir etki göstermektedir. Etkin pişmanlık cezayı kaldıran veya ceza indirimi yapılmasını gerektiren şahsi sebepler oluşturmalıdır. Dolayısıyla gönüllü vazgeçme gibi etkin pişmanlık da, haksızlığın unsurları ve kusurluluk dışında yer almaktadır.

Türk Ceza Kanun’unda iki farklı şekilde etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanarak ceza indirimi alınabilir. Bunlar;

1. Yargılanacak olan ya da yargılanmakta olan şüpheli /sanık kişinin, soruşturma veya kovuma aşamalarında;

• Suç ortaklarını,
• Suça yardım edenleri,
• Suça azmettirenleri

Cumhuriyet Başsavcılığına veya mahkemeye bildirerek suçun ortaya çıkmasını ve suç faillerinin cezalandırılmasını temin etmesiyle etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanarak ceza indirimi alması durumudur.

2. Yahut şüpheli /sanık kişi tarafından işlenen suç nedeniyle mağdurun uğradığı zararın ziyanın veya mağduriyetin;

• Ayni ya da nakdi olarak aynen geri verme veya
• Ayini ya da nakdi olarak tazmin etme, telafi etme suretiyle giderilmesi halinde sanığın etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanarak ceza indirimi almasıdır.

Türk Ceza Kanunu, şüpheli veya sanığın suç teşkil eden fiil hakkında verdiği bilgiyi, fiilin kimler tarafından işlendiğin, bu bilgiyi hangi aşamada verdiğini, kimlerin yakalanmasını sağladığına göre ceza indirimi yapmaktadır. İşlenen suçun niteliğine göre indirim oranı belirlenmektedir.

 

Etkin pişmanlık ve ceza indirimleri ile ilgili daha fazla bilgi almak isterseniz bu bağlantıya tıklayarak bize ulaşabilirsiniz.