Meşru Müdafaa Nedir?

Meşru müdafaa nedir, meşru müdafaa halk arasında nefsi müdafaa ve bir diğer ismiyle meşru savunma, bir kişinin haksız olan bir saldırıya uğradığında kendini koruması ve savunmasına verilen isimdir. Yasal savunmada amaç kişinin kendisine yapılan saldırıya meydana getiren kişiyi etkisiz hale getirmesidir. Bu etkisiz hale getirme işlemini ise saldırıya uygun şekilde karşılık vererek gerçekleştirir.

Yasal (meşru) savunma, 5237 sayılı TCK’da “İkinci Bölüm” “Ceza Sorumluluğunu Kaldıran veya Azaltan Nedenler” başlığı altında 25. mad- denin 1. fıkrasında düzenlenmiştir.

Meşru Savunma ve Zorunluluk Hali

Madde 25- (1) Gerek kendisine ve gerek başkasına ait bir hakka yönelmiş, gerçekleşen, gerçekleşmesi veya tekrarı muhakkak olan hak- sız bir saldırıyı o anda hal ve koşullara göre saldırı ile orantılı biçimde defetmek zorunluluğu ile işlenen fiillerden dolayı faile ceza verilmez.

(2) Gerek kendisine gerek başkasına ait bir hakka yönelik olup, bilerek neden olmadığı ve başka suretle korunmak olanağı bulunmayan ağır ve muhakkak bir tehlikeden kurtulmak veya başkasını kurtarmak zorunluluğu ile ve tehlikenin ağırlığı ile konu ve kullanılan vasıta ara- sında orantı bulunmak koşulu ile işlenen fiillerden dolayı faile ceza verilmez.

Kişiler meşru müdafaayı kendilerine yapılan saldırılara karşı kendilerini savunmak için yapabilecekleri gibi bir başkasına yapılan saldırı için de yapabilirler. Ancak savunmanın meşru müdafaa olarak kabul edilebilmesi için şartların uygun olması gerekir.

Meşru Savunmanın Şartları

Karşılaştığı saldırı karşısında kişinin meşru müdafaa yaptığı hükmüne varılması ve ceza almaması için meşru müdafaa şartlarının gerçekleşmiş olması gerekir. Bu şartların gerçekleşmediği durumlarda mahkemeler tarafından kişiye ceza verilir.

Meşru müdafaa şartları iki gruba ayrılır. Bunlar saldırı ile ilgili şartlar ve savunma ile ilgili şartlardır;

Saldırı ile İlgili Şartlar

Kişinin kendi veya başkası için meşru müdafaa hakkını kullanabilmesi için saldırı ile ilgili şartların yerine gelmiş olması gerekir. Bu şartlar;

Saldırının var olması
Saldırının haksız yere yapılıyor olması
Saldırının devam ediyor olması
Saldıran kişinin temek hak ve özgürlüklerine yönelik yapılması

Bunun dışında savunmanın meşru müdafaa olarak kabul edilebilmesi için savunmanın saldırının gerçekleştiği anda yapılması gerekir. İleriye dönük verilen karşılıklar meşru savunma olarak kabul edilmez ve kişinin ceza alması kaçınılmaz olur.

Savunma ile İgili Şartlar

Kişinin gerçekleştirdiği eylemin meşru savunma olması için şartların uygun olması gerekir. Savunma ile ilgili ilk şart saldırana karşılık yapılıyor olmasıdır. Saldırıyı gerçekleştiren kişinin yakınlarına yapılan eylem müdafaa olarak kabul edilmez.

İkinci şart ise zorunluluk halinde yapılıyor olmasıdır. Gerçekleşen saldırının özelliklerine uygun şekilde savunmanın gerçekleşmiş olması şarttır. Bu şartlara uygun olmayacak şekilde gerçekleşen savunma meşru müdafaanın sınırın aşıldığını belirtir. Bu nedenle de savunmayı yapan kişinin ceza alması mümkün olur.

Meşru Savunmada Sınırın Aşılması

Saldırıya uğrayan kişinin yaptığı eylemin meşru savunma olarak kabul edilebilmesi için eylemin saldırı ile orantılı şekilde gerçekleşmesi mümkündür. Saldırı ve savunma arasında belirli bir orantı yoksa eğer meşru savunmada sınırın aşıldığından bahsetmek gerekir. Sınırın aşılması ise 3 farklı şekilde gerçekleşir. Bunlar;

Korku, heyecan ve telaşla sınırın aşılması: Saldırı gerçekleştiğinde kişi yaşadığı korku, telaş veya heyecan nedeniyle sınırı aşan bir savunma gerçekleştirir. Ancak burada olayı yaşanan kişiden çok herhangi bir kişi baz alınır. Kişinin eylemi korku, heyecan veya telaşla gerçekleştirdiğine kanaat getirilirse sınırı aşmaktan ceza almaz.

Sınırın kasıtlı olarak aşılması: Saldırıyı gerçekleştiren kişiye kasıtlı olarak zarar verilmesini kapsar. Bir kişinin malvarlığına zarar verilmesine karşılık zarar veren kişiyi ağır yaralaması ya da öldürmesi kasta girer. Bu nedenle eylemi gerçekleştiren kişi yaptığından dolayı ceza alır.

Hatalı olarak sınırın aşılması: Kişinin hata yaparak sınırı aşma durumudur. Burada kişinin yapacağı hatanın taksirli suç olarak kabul görmüyor olması gerekir. Taksirli suç grubuna giriyorsa kişi ceza alır. Ancak hata ile gerçekleştirdiği eylem taksirli suç grubuna girmiyorsa ceza almaz.

Meşru müdafaadan sınırın aşılması için olayın gerçekleşmesi zamanı, gerçekleşme anı ve eylem dikkatli bir şekilde incelenir. Yapılan incelemeye göre sınırın hangi türde aşıldığı belirlenerek ceza verilir veya ceza verilmez.

Meşru savunma ve zorunluluk hali arasındaki farkları ve zorunluluk hali ile ilgili bilgi edinmek için “Zorunluluk Hali Nedir?” makalemizi buraya tıklayarak okuyabilirsiniz.

Meşru savunma ile ilgili daha fazla bilgi edinmek için bu bağlantıya tıklayarak bize ulaşabilirsiniz.